Acute PIA
Oudere varkens, snel verloop, bleke dieren, zwarte mest. De meest zichtbare vorm is wat acute PIA wordt genoemd. Deze vorm komt vaker voor bij dieren vanaf 4 maanden leeftijd en soms ook bij zeugen. Acute PIA heeft een snel verloop met een grote kans op sterfte als gevolg van verbloeding vanuit de ontstoken darm. Acute PIA komt in de regel bij een gering percentage van de dieren voor.
Chronische PIA
Vanaf spenen tot slachten, slechte uniformiteit, soms diarree. Chronische PIA is zichtbaar doordat varkens achterblijven in de groei, soms is er sprake van diarree. Er kunnen vanuit achterblijvers echte slijters ontstaan. De verschijnselen zijn vaak zichtbaar vanaf enkele weken na opleg als vleesvarken, soms al tijdens de bigopfokperiode. Het deel van de dieren wat aangetast is, kan oplopen van 10 tot 20% van de dieren binnen een afdeling.
Subklinische PIA
Vanaf spenen tot slachten, tegenvallende technische resultaten, mindere uniformiteit. Daar waar de PIA bacterie aanwezig is, loop je altijd het risico van subklinische PIA. De varkens zijn geïnfecteerd, maar worden niet zo erg ziek dat je er aan de buitenkant wat aan ziet. Ook hier is in de regel sprake van een relatief vroege infectie. In de loop van 6 tot 8 weken zullen de meeste dieren herstellen. Gedurende de periode van darmschade en herstel is de voederefficiëntie sterk verminderd. De technische resultaten kunnen dan ook enorm tegenvallen.
Ileitis (PIA) wordt veroorzaakt door infectie met de bacterie Lawsonia intracellularis. Deze darmbacterie komt wereldwijd bij varkens voor; geen enkele commerciële varkensstroom kan claimen vrij te zijn van deze bacterie. Gelukkig is het geen zoönose (dat wil zeggen niet besmettelijk voor mensen). De bacterie verspreidt zich met besmette mest die oraal wordt opgenomen. Deze wijze van verspreiding verloopt meestal langzaam door een koppel varkens. Het mengen van dieren heeft grote risico’s voor de verspreiding van de bacterie.
Als er sprake is van darmweefselschade, dan maakt het lichaam specifieke antistoffen aan die in het bloed circuleren. De circulerende PIA-antistoffen kun je meten in het bloed. Bloedonderzoek is vooral zinvol bij de bepaling van het infectiemoment of om aan te tonen dat de kiem in een koppel heeft gecirculeerd.
Met behulp van een PCR-test kan Lawsonia intracellularis in de mest worden aangetoond. In principe is dit niet meer dan een bewijs van de aanwezigheid van de kiem. Wil je echt weten wat de rol van Lawsonia intracellularis op een bedrijf is, dan is sectie de enige goede onderzoeksmethode. Daarbij worden enkele typische dieren geselecteerd en onderzocht en wordt in afwijkend darmweefsel de kiem aangetoond.
Een darmontsteking geeft vaak buikpijn met mogelijk verminderde voeropname. Veruit de grootste schadepost als gevolg van PIA is verminderde voederefficiëntie. Dit geldt voor veel varkens over een langere periode. De acute uitval door PIA is zeer zichtbaar, maar tast doorgaans zo weinig dieren aan dat de financiële gevolgen niet heel groot hoeven zijn.
Preventief is een strak hygiënebeleid met een goede scheiding van de leeftijdsgroepen van belang. Door de biggen tijdig via het drinkwater, brijvoersysteem of via de trog eenmalig te vaccineren, bouwt het dier op darmniveau immuniteit op tegen Lawsonia intracellularis. Gevolg is aanzienlijk minder PIA-schade op koppelniveau en op termijn vaak een daling van de infectiedruk. Orale vaccinatie is een stressvrije methode waarbij grote koppels dieren in korte tijd gevaccineerd worden.
