Brijvoervaccinatie steeds populairder

Pieter Mesu is als regionale dierenarts van Boehringer Ingelheim actief in het noordwesten van Duitsland, waar ongeveer de helft van de vleesvarkensbedrijven met brijvoer werkt. Vaccineren met Enterisol Ileitis via het brijvoer wint aan populariteit. Volgens Mesu een goede strategie omdat varkens het vaccin zo vrijwillig tot zich nemen. Er is dus geen stress rondom het vaccinatiemoment.

Vaccineren via de bijvoerinstallatie heeft een aantal spelregels. Denk aan de instellingen van de brijvoerinstallatie en zorg dat het gevaccineerde voer bij de juiste diergroepen terecht komt. Hier kunnen de mensen van Boehringer goed over adviseren. Voldoe je aan die spelregels? Dan is het een nauwkeurige en makkelijke manier van toediening die leidt tot een goede koppelimmuniteit.

Sinds de roep om het antibioticagebruik te verlagen, ziet Mesu de vaccinatiegraad tegen PIA snel toenemen. “Ik schat in dat circa 15% van de biggen in Duitsland is gevaccineerd. Nederlandse en Deense biggen hebben geen standaard PIA-vaccinatie, dus pakken de vleesvarkenshouders het veelal zelf op.”

Geert Wouters van voerleverancier Fransen Gerrits schat dat chronische PIA op circa 90% van de bedrijven voorkomt. “Maar de schade verschilt enorm. Op sommige bedrijven is het amper waarneembaar. Op andere bedrijven kan het ten koste gaan van 0,1 tot 0,15 voederconversie en 50 gram daggroei schelen. Bij de huidige voerprijzen heb je het dan wel over 4 euro per varken.”

In aanpak van PIA ziet Wouters een belangrijke rol weggelegd voor het voer. “Voorkom schommelingen in voeropname en houd de voerovergangen zo klein mogelijk. Zorg voor een goede eiwitverteerbaarheid en wees kritisch op de gebruikte ruwe celstofbronnen.

Voerfabrikanten moeten ook kritisch kijken naar de maalfijnheid.” Hier speelt een dilemma, weet Wouters uit eigen praktijk. “Voor de optimale benutting van nutriënten wil je de voerbestanddelen het liefst zo fijn mogelijk, maar met het oog op de darmgezondheid moet het voer de darm blijven prikkelen. Een grovere structuur is dan beter.” Het is een smalle bandbreedte, waarbij een PIA-vaccinatie goed kan helpen. “Daarmee draag je bij aan een betere darmgezondheid en kun je aan de voerkant iets meer risico’s nemen. Wat niet wil zeggen dat je dan alle risico’s kunt nemen.

Eigenlijk moeten de dierenarts en de voeradviseur samen de voerstrategie bepalen. Ik weet dat ze het vaak beide lastig vinden wanneer ze op elkaars werkveld komen, maar er moet maar één ding belangrijk zijn: de klant moet geld verdienen.”

Enterisol Ileitis is al een kleine 20 jaar op de Amerikaanse markt beschikbaar. Varkenshouders en integraties hebben de vaccinatie inmiddels massaal omarmd. Onderzoeker Dana Beckler schat in dat zo’n 75% van de varkens hiermee is gevaccineerd. “En ik denk dat de vaccinatiegraad richting 100% gaat.”

De populariteit van het vaccin heeft volgens Beckler te maken met de ook in de VS toenemende discussies over het gebruik van antibiotica. In de VS is het gebruik van antibiotica als groeibevorderaar in het voer nog steeds toegestaan, mits er een attest van de dierenarts beschikbaar is. De Amerikaanse overheid kijkt echter wel steeds strenger naar het gebruik van antibiotica in het voer. De problemen met PIA zijn in de VS niet minder dan in Europa.

Volgens Beckler komt de bacterie op nagenoeg alle bedrijven voor, inclusief de bijbehorende effecten op de groeiprestaties van de varkens. Hij vindt de populariteit van Enterisol goed te verklaren. De resultaten met vaccineren via het drinkwater zijn goed en het inzetten van antibiotica via het voer vraagt veel meer planning. “Wil je het juiste resultaat bereiken, dan is toediening van antibiotica op het juiste moment belangrijk. En dat juiste moment is lastig te bepalen. Die behandeling is dus minder betrouwbaar. En Amerikaanse varkenshouders kunnen goed rekenen.”

Gut Bugs deed ook onderzoek naar voeradditieven die invloed zouden kunnen hebben op de aanwezigheid en verspreiding van PIA. “Maar tot nu toe altijd nog zonder resultaat.”

Professor dr. Christian Visscher is werkzaam aan de Tierärztliche Hochschule Hannover. Hij is onder andere betrokken bij onderzoek naar de relatie tussen PIA en Salmonella. De resultaten laten zien dat dieren die gevaccineerd zijn met Enterisol Ileitis minder antilichamen Salmonella in hun bloed hebben en ook minder Salmonella uitscheiden (1). “Maar let op, dit is nog niet meer dan een aanwijzing, een directe link is nog niet aangetoond.” Een mogelijke verklaring kan volgens Visscher zijn dat de betere darmgezondheid als gevolg van de vaccinatie zorgt voor een darmmilieu dat minder gunstig is voor Salmonella. “Maar willen we een rechtstreeks effect aantonen, dan is vervolgonderzoek met een andere proefopzet nodig.”

Visscher ziet dat de aandacht voor Salmonella in de varkenshouderij toeneemt. “Dat heeft ook te maken met wat er in de pluimveehouderij is gebeurd. Daar was Salmonella een groot probleem, maar zijn de afgelopen jaren grote stappen gezet. Daar is de varkenshouderij nog niet in geslaagd. En de zoönose Salmonella kan een serieus probleem zijn, zeker in Duitsland waar sommige producten nog altijd rauw varkensvlees bevatten.”

1. Visscher, C., et al., Spread of an Experimental Salmonella Derby Infection in Antibiotic-Treated or Lawsonia intracellularis Vaccinated Piglets. Animals, 2018. 8(11): p. 206.