Geplaatst op: 13 maart 2023

Vrij worden van PRRS staat hoog op de agenda van veel zeugenhouders, bleek tijdens de kennissessie 'Doelgericht samenwerken naar PRRS-vrij'. Varkenshouders Hennie Korten en Mark Tijssen zijn er al mee gestart en willen zo snel mogelijk vrij zijn van PRRS. Eenvoudigweg omdat deze ziekteverwekker volgens hen nadelig uitpakt voor de resultaten en problemen geeft bij de afzet van biggen.

Voor wat betreft de kosten van PRRS verwijst dierenarts Martijn Steenaert van Boehringer Ingelheim naar de Duitse onderzoeker Christine Renken. Ze berekende dat zeugenbedrijven waar PRRS voorkomt gemiddeld genomen te maken hebben met faalkosten van 250 euro per zeug per jaar. Die kosten worden met name veroorzaakt doordat ze minder biggen en biggen van een minder goede kwaliteit afleveren.

Qua kosten kan PRRS-vrij worden dus snel uit. Daarnaast is er nog een reden voor zeugenbedrijven om PRRS-vrij te worden. Nederland exporteert veel biggen naar Spanje. In 2022 zo'n anderhalf miljoen. 'Dat komt doordat ze door de PRRS-variant Rosalia minder biggen hebben om als vleesvarken op te leggen, al worden de problemen langzaamaan minder', weet Steenaert.

'Dit jaar zal de biggenexport vanuit Nederland nog wel hoog blijven, maar uiteindelijk vervalt die weer grotendeels. Op dat moment zullen er meer biggen naar andere landen moeten. Punt is dat de biggen die naar Spanje gaan doorgaans 20 tot 21 kilo wegen. Andere landen hebben het liefst zwaardere biggen', stelt Steenaert. Dat betekent volgens hem dat op de zeugenbedrijven meer ruimte nodig zal zijn voor de gespeende biggen.

En volle stallen betekenen meer risico op infecties zoals PRRS. 'Daarom kun je beter nu alvast starten met de PRRS-aanpak, zodat je straks gezonde biggen hebt die hard kunnen groeien en waar in andere landen vraag naar is', adviseert de dierenarts.

Vrij worden van PRRS kan heel rigoureus met depop-repop. Maar ook door een beproefd programma als 'load-close-homogenize': gelten voor een half jaar aanvoeren, het bedrijf een half jaar sluiten en de PRRS-status van alle varkens homogeniseren. Of langzamer en stapsgewijs, door te starten met PRRS-vrije biggen bij de geboorte. Dit betekent namelijk dat de PRRS-infectie bij de zeugen goed onder controle is. En een stabiele zeugenstapel is essentieel om de PRRS-infectie van het bedrijf te kunnen weren.

Om te weten of de biggen bij de geboorte PRRS-vrij zijn, kent Steenaert twee opties. Zeugenhouders die hun biggen castreren kunnen gemakkelijk de balletjes verzamelen en het vocht hieruit laten onderzoeken.

'Die balletjes moet je toch al verzamelen, net als de gecoupeerde staartjes. Ze mogen niet in het hok achterblijven, anders ben je zelf PRRS aan het verspreiden en kom je er nooit vanaf. In een emmer gooien is dus nodig en dan kun je net zo goed direct het sap verzamelen. Van de staartjes kan dit ook, maar de uitkomst van dit onderzoek is minder betrouwbaar', legt Steenaert uit.

Voor de zeugenhouders die niet castreren is er een goede andere methode: het verzamelen van tongpuntjes van doodgeboren en gestorven pasgeboren biggen. Steenaert: 'Dan ben je heel gericht aan het onderzoeken, want doodgeboren en jong gestorven biggen zijn doorgaans de zwakste biggen. Doodgeboren en zwakke biggen passen in het ziektebeeld van PRRS, dus hiermee maak je een gerichte selectie.'

Vind je bij deze dieren bij herhaling geen PRRS, dan kun je volgens Steenaert stellen dat de biggen vrij van PRRS worden geboren. 'Net als bij het onderzoek van de balletjes.' Tongpuntjes verzamelen bij dode biggen vraagt wel een andere 'mindset' van de dierverzorger. 'Je moet er even aan wennen.'

Bij het zetten van de eerste stap helpt de PRRS Diagnostiek Box die Boehringer Ingelheim gratis beschikbaar stelt. Daarin zitten alle benodigde materialen en kunnen tien monsters met de PRRS PCR-test worden onderzocht. Steenaert kan de eerste keer voordoen hoe het werkt.

Het bij iedere werpgroep monsteren van PRRS laat veel beter zien wat de situatie op het bedrijf is dan af en toe bloedmonsters nemen, waarbij een infectie makkelijk kan worden gemist. Daarbij zijn de totale onderzoekskosten van een balletjes- of tongetjesmonster zo'n 50 euro, terwijl die van bloedmonsters al snel meer dan 200 euro zijn.

Blijkt uit het monitoren dat de biggen bij de geboorte steeds vrij zijn, dan is het aan te raden om bijvoorbeeld biggen vlak voor het vaccineren of spenen te bemonsteren. En daarna de biggen in de opfok. Dat geeft volgens Steenaert goed inzicht in het moment van besmetting. Het moment van vaccinatie van de biggen is dan veel beter te bepalen. 'Voor het beste resultaat van vaccinatie geldt: vaccineer zo laat als het kan, maar zo vroeg als het moet', aldus de dierenarts.

Tongpuntjes voor monster weefselvocht © Boehringer Ingelheim

Uit het vocht van de balletjes die bij het castreren overblijven of vanuit tongpuntjes van dode biggen is het PRRS-virus goed aan te tonen. Door iedere werpgroep te onderzoeken, is voortdurend in beeld of de pasgeboren biggen PRRS-vrij zijn. Zijn de biggen weken achter elkaar vrij, dan circuleert er geen PRRS-veldvirus bij de zeugen. Raken biggen in de kraamstal besmet met het PRRS-veldvirus, dan is het beste moment van monstername vlak voor vaccinatie. Vindt de besmetting in de opfok plaats, dan is onderzoek per speengroep aan te raden. Dit kan met tongpuntjes of bloedonderzoek.